بررسی نقش محصولات غیر‌چوبی جنگل در کاهش فقر جوامع محلی جنگل‌های زاگرس شمالی (تحلیل میدان نیروی چالش‌های موجود)

محصولات غیرچوبی جنگل نقش بسیار مهمی در حمایت از معیشت خانوار و امنیت غذایی جوامع ایفا می‌کنند. معیشت جوامع روستایی ساکن در جنگل‌های زاگرس شمالی به­دلیل فقدان عرصه‌های تولیدی و اقتصادی به میزان زیادی وابسته به جنگل است. این مطالعه در سه روستای جنگلی شهرستان بانه استان کردستان برای بررسی مشکلات و چالش‌های بهره‌برداری محصولات غیر‌چوبی جنگل توسط ارزیابی مشارکتی منابع طبیعی انجام شد. در این تحقیق از تحلیل میدان نیرو به ­عنوان چارچوب نظری استفاده شد. همچنین از پرسشنامه، مصاحبه‌ها، بحث گروهی و طوفان اندیشه برای جمع‌آوری اطلاعات در زمینه میزان و نحوه برداشت محصولات استفاده شد. برآورد ارزش علوفه درختی از طریق روش هزینه جایگزین و ارزش سایر محصولات برداشتی از طریق روش مستقیم و قیمت‌های بازاری برآورد شد. برپایه نتایج، متوسط درآمد سالانه هر خانوار از محل برداشت محصولات علوفه درختی، هیزم، گز درختی (گزو)، گال مازوج و بذر بلوط حدود 8510000 ریال بود. بیشتر از 50‌ درصد این میزان درآمد در اقتصاد معیشتی به مصرف می­ رسد و بقیه درآمد از محل فروش محصولات به دست می‌آید. مهمترین مشکلات و راه‌کارها در زمینه بهره‌بردای محصولات غیرچوبی از دید بهره‌برداران محلی عبارتند از کمبود مقررات اداری برای حمایت از بهره‌برداران محلی، خشکسالی، تخریب جنگل، عدم وجود شبکه‌های بازاریابی و چرای بیش از حد دام. برای مقابله با این مشکلات، اثر‌بخش‌ترین اقدامات در چارچوب مدیریت تلفیقی منابع طبیعی، تقویت تشکل‌های بهره‌برداری جنگل‌نشینان، توسعه شرایط بازاریابی و فروش، توسعه کارگاه‌های کوچک و صنایع تبدیل و فرآوری در منطقه و ساماندهی پروانه‌های بهره‌برداری است.